Często słyszy się w kościele o odpustach, o zachęcie do ich uzyskiwania poprzez różne pobożne praktyki religijne. Jednak wraz z tą zachętą równie często pojawia się pytanie i domysły czym tak właściwie są odpusty i dlaczego powinniśmy je uzyskiwać.
Jak podaje Katechizm Kościoła Katolickiego (nr 1471): „Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już w sakramencie pokuty i pojednania. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych”.
Aby zrozumieć tę naukę i praktykę Kościoła, trzeba pamiętać, że grzech ma podwójny skutek. Grzech ciężki pozbawia nas komunii z Bogiem, a przez to zamyka nam dostęp do życia wiecznego, którego pozbawienie nazywa się „karą wieczną” za grzech. Każdy grzech, nawet powszedni, powoduje dodatkowo nieuporządkowane przywiązanie do stworzeń, które wymaga oczyszczenia, albo na ziemi, albo po śmierci, w czyśćcu. Takie oczyszczenie uwalnia od tego, co nazywamy „karą doczesną” za grzech. Obydwie kary nie mogą być traktowane jako rodzaj zemsty, którą Bóg stosuje od zewnątrz, ponieważ wypływają one jakby z samej natury grzechu. Nawrócenie, które pochodzi z żarliwej miłości, może doprowadzić do całkowitego oczyszczenia grzesznika, tak że nie pozostaje już żadna kara do odpokutowania.
Przebaczenie grzechu i przywrócenie komunii z Bogiem (poprzez sakrament spowiedzi) pociągają za sobą odpuszczenie wiecznej kary za grzech. Pozostają jednak kary doczesne. Zatem odpust jest darowaniem tych kar na mocy ofiary i męki, którą podjął za nas Chrystus. Kościół natomiast rozdaje to darowanie na podstawie swojego posłannictwa zbawczego. Odpust jest więc formą zastępczego zadośćuczynienia, przez które Kościół, dzięki wstawiennictwu całej wspólnocie świętych, przychodzi z pomocą chrześcijaninowi w jego pokucie.
Odpust może być zupełny lub częściowy, zależnie od tego, czy od kary doczesnej należnej za grzechy uwalnia w części czy w całości. Każdy wierny może je zyskiwać albo dla siebie, albo ofiarować je za zmarłych. Kto uzyska odpust zupełny za zmarłych – ratuje dusze z czyśćca.
Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu doby, jednak w momencie śmierci wierny może uzyskać odpust zupełny, chociaż tego dnia uzyskał już wcześniej inny odpust zupełny. Natomiast odpustów cząstkowych można wiele uzyskać w ciągu każdego dnia.
Kto uzyskuje odpust zupełny, jest w takim stanie, jak zaraz po Chrzcie Św. Gdyby umarł, poszedłby wprost do nieba.
ks. Mariusz